Διεύρυνση της συμμετοχής και ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (Widening Participation and Strengthening the European Research Area)

Οι τρεις πυλώνες του Ορίζοντα Ευρώπη υποστηρίζονται από οριζόντια δέσμη παρεμβάσεων που αφορούν στη διεύρυνση της συμμετοχής και στην ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας με  βελτιστοποίηση των πλεονεκτημάτων και των δυνατοτήτων για μια πιο καινοτόμο Ευρώπη. Οι δράσεις αυτές θα ενισχύσουν τις προσπάθειες να φέρουν όλα τα μέρη της ΕΕ στο χάρτη της έρευνας αριστείας μέσω του προγράμματος «Διεύρυνση της συμμετοχής και επέκταση της αριστείας», καθώς και να προωθήσουν τις μεταρρυθμίσεις των Ευρωπαϊκών συστημάτων Έρευνας και Καινοτομίας.

Προϋπολογισμός: 3,4 δισεκατομμύρια ευρώ

Η οριζόντια δέσμη παρεμβάσεων αποτελείται από 2 συνιστώσες:

Διεύρυνση της συμμετοχής και επέκταση της αριστείας (Widening Participation & Spreading Excellence)

Στον Ορίζοντα Ευρώπη, η χώρα μας συγκαταλέγεται στις χώρες “widening” στο πλαίσιο της συνιστώσας “Widening Participation and Spreading Excellence”. Η Ελλάδα, ως χώρα «widening» θα έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει, από την πλευρά του συντονιστή, πληθώρα χρηματοδοτικών ευκαιριών, πέραν των παραδοσιακών δράσεων “Teaming”, “Twinning”, ” ERA Chair”, για τη μακρόπνοη σύνδεση πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων  με αντίστοιχα ιδρύματα άριστων επιδόσεων άλλων χωρών. Στόχος η αναβάθμισή τους μέσω δικτύωσης, ερευνητικής συνεργασίας και επίτευξης διαρθρωτικών αλλαγών.

Επιπροσθέτως, η Ελλάδα θα έχει την ευκαιρία να φιλοξενήσει κέντρα αριστείας, ιδρύοντας νέα ή αναβαθμίζοντας υφιστάμενα, με σημαντικό κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο στις περιφέρειες που θα τα φιλοξενήσουν.

Τι είναι το Widening Participation and Spreading Excellence

Πρόκειται για δράσεις συντονισμού και υποστήριξης (coordination and support actions – CSAs), ανοικτές σε όλα τα επιστημονικά πεδία. Βασίζονται στη μακρόπνοη σύνδεση μεταξύ πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και ερευνητικών οργανισμών χωρών “widening” με αντίστοιχους άριστους οργανισμούς “internationally leading” για τη μεταφορά τεχνογνωσίας, την καλλιέργεια της ικανότητας για καινοτομία και την εμπέδωση καλών πρακτικών. Λόγω του εμπλουτισμού του προγράμματος με πληθώρα δράσεων, κάποιες δράσεις “CSA” περιλαμβάνουν και ερευνητικό κομμάτι. Επίσης, περιλαμβάνονται και δράσεις εκπαίδευσης σύμφωνα με τον ορισμό του προγράμματος εργασίας “Marie Sklodowska Curie Actions”.

Οι δράσεις χαρακτηρίζονται από πολύ συγκεκριμένα γεωγραφικά κριτήρια επιλεξιμότητας, τα οποία καθορίζονται βάσει του εκάστοτε υπολογιζόμενου δείκτη, που αντιπροσωπεύει την ερευνητική αριστεία (composite indicator for research excellence).

Γιατί δημιουργήθηκε

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει διαπιστώσει σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των κρατών-μελών της ως προς την επίδοση στην έρευνα και την καινοτομία, παρά τις σημαντικές προσπάθειες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Σύμφωνα με την ΕΕ, και δεδομένου ότι υπάρχει πληθώρα στοιχείων που συνηγορεί στο ότι η οικονομική ευημερία συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την έρευνα και την καινοτομία, η ανάδειξη του ανεκμετάλλευτου ευρωπαϊκού δυναμικού στον τομέα αυτό, σε συνδυασμό με την εντονότερη δέσμευση των κρατών-μελών με χαμηλή επίδοση, είναι καθοριστικής σημασίας.

Ο λόγος δημιουργίας αυτής της δέσμης δράσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι η διασφάλιση πως οι επιδόσεις στην καινοτομία των ευρωπαϊκών κρατών-μελών και των περιφερειών τους θα βελτιώνονται και θα συγκλίνουν.

Γεωγραφικά κριτήρια επιλεξιμότητας

Βασίζεται σε γεωγραφικά κριτήρια επιλεξιμότητας, σύμφωνα με τα οποία οι χώρες χωρίζονται ανάλογα με την επίδοσή τους στην έρευνα και την καινοτομία σε “widening”, δηλαδή χώρες με χαμηλή επίδοση στην έρευνα και την καινοτομία και συγκεκριμένα κάτω του 70% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Οι φορείς από τις χώρες αυτές μπορούν να είναι συντονιστές των προτάσεων στις κύριες δράσεις και να συνεργάζονται με ιδρύματα υψηλών επιδόσεων για τη μεταφορά τεχνογνωσίας, καλών πρακτικών και την επίτευξη διαρθρωτικών αλλαγών.

Χώρες “widening” Ορίζοντα Ευρώπη

Συγκαταλέγονται κράτη-μέλη της ΕΕ και κάποιες από τις συνδεδεμένες χώρες με τον Ορίζοντα 2020:15 κράτη-μέλη:

– Βουλγαρία, Κροατία, Ελλάδα, Εσθονία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία και Τσεχία.

– Χώρες συνδεδεμένες με τον Ορίζοντα Ευρώπη (βάσει των συμφωνιών που θα υπογραφούν): Αλβανία, Αρμενία, Βόρεια Μακεδονία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Γεωργία, Μαυροβούνιο, Μολδαβία, Νήσοι Φερόες, Ουκρανία, Σερβία, Τυνησία, Τουρκία.

Στο πλαίσιο του Ορίζοντα Ευρώπη, προστίθεται στις χώρες “widening” και οι άκρως απόκεντρες περιοχές της Ισπανίας, Γαλλίας και Πορτογαλίας.

Κανόνες συμμετοχής

Κάθε πρόταση που υποβάλλεται πρέπει να έχει συντονιστή από χώρα “widening” και τουλάχιστον έναν “internationally leading” οργανισμό από χώρα διαφορετική από αυτή του συντονιστή για τη δράση “Teaming” ή τουλάχιστον δύο οργανισμούς για τη δράση “Twinning”. Σε επίπεδο της δράσης οικοσυστημάτων “Excellence Hubs”, απαιτούνται τουλάχιστον δύο τοπικά οικοσυστήματα από χώρες “widening”, ενώ για τη δράση “European Excellence Initiative” απαιτούνται τουλάχιστον δύο ακαδημαϊκά ιδρύματα απο χώρες “widening” και η σύνδεσή τους με τουλάχιστον δύο άριστα ιδρύματα από τα κράτη-μέλη της ΕΕ ή συνδεδεμένες χώρες με τον Ορίζοντα Ευρώπη. Στη δράση “ERA Chairs”, το ενδιαφερόμενο πανεπιστημιακό ή ερευνητικό ίδρυμα (host organisation) δύναται να υποβάλλει πρόταση μαζί με τον οργανισμό, στον οποίο εργάζεται ο υποψήφιος “ERA Chair”. Σε αντίθεση με πριν, δεν απαιτείται ανοικτή διαγωνιστική διαδικασία εκ μέρους του ιδρύματος που υποβάλλει την πρόταση.

Destinations

To πρόγραμμα εργασίας της συνιστώσας “Widening participation and Spreading excellence” αποτελείται από δύο Destinations (θεματικές ενότητες), οι οποίες αφορούν σε δύο διακριτούς, αλλά αλληλοσυμπληρούμενους στόχους που πηγάζουν από την ανακοίνωση της ΕΕ (communication) για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας. Συγκεκριμένα, αφορούν σε πρόσβαση στην αριστεία, στην τόνωση της «κυκλοφορίας εγκεφάλων» στις χώρες “widening”, καθώς και στην παροχή κινήτρων για παραμονή ταλέντων στα ιδρύματα των χωρών αυτών.

Destination 1 “Improved Access to Excellence”

To συγκεκριμένο “Destination” περιλαμβάνει παρεμβάσεις σε επίπεδο ερευνητικών ομάδων, ιδρυμάτων, οικοσυστημάτων και φορέων χάραξης πολιτικής χωρών “widening”, οι οποίοι, σε συνεργασία με διεθνείς άριστους εταίρους “internationally leading partners”, θα επιτύχουν αριστεία σε βιώσιμο ορίζοντα. Στο πλαίσιο αυτών των παρεμβάσεων, έμφαση θα δοθεί στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων. Περιλαμβάνεται ακόμα και δράση για μεμονωμένους φορείς, στους οποίους θα δοθεί η δυνατότητα για εμβόλιμη συμμετοχή σε υφιστάμενες δράσεις έρευνας και καινοτομίας του Πυλώνα 2 του Ορίζοντα Ευρώπη.

Περιλαμβάνονται οι εξής δράσεις:

Teaming for Excellence

Αποτελεί τη ναυαρχίδα του προγράμματος και αφορά στην ίδρυση/αναβάθμιση κέντρων αριστείας στις χώρες “widening”, υπό την καθοδήγηση τουλάχιστον ενός “internationally leading” οργανισμού και υλοποιείται ως προκήρυξη δύο σταδίων.

Σημειώνεται πως το αντικείμενο του κέντρου αριστείας πρέπει να συνδέεται με τη στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης της χώρας/περιφέρειας που θα το φιλοξενήσει. Απαιτείται η απελευθέρωση πόρων, κυρίως από διαρθρωτικά ταμεία εκ μέρους της Πολιτείας, για να παρασχεθεί ισόποση συμπληρωματική χρηματοδότηση για κτήρια και εξοπλισμό.

Βασικός στόχος είναι τα κέντρα αριστείας να αποτελέσουν «Φάρους» αριστείας και να συμβάλουν στην αλλαγή κουλτούρας προς την έρευνα και της καινοτομία των χωρών “widening”.

Το πρώτο στάδιο αφορά στην υποβολή ενός “concept note”, το οποίο θα συνοδεύεται από στρατηγικό όραμα για την επίτευξη αριστείας στην αιχμή των επιστημονικών – τεχνολογικών εξελίξεων, θα περιλαμβάνει το σχέδιο για την εξεύρεση συμπληρωματικής χρηματοδότησης, καθώς επίσης και για την επίτευξη αυτονομίας του μελλοντικού κέντρου.

Το δεύτερο στάδιο αφορά σε πιο λεπτομερή πρόταση, στην οποία παρουσιάζεται η στρατηγική για την επίτευξη αριστείας, ο αναμενόμενος κοινωνικοοικονομικός αντίκτυπος, η συμβολή του κέντρου στην αναμόρφωση/εκσυγχρονισμό των εθνικών – περιφερειακών πολιτικών έρευνας και καινοτομίας, το σχέδιο για διοικητική και οικονομική αυτονομία και η στρατηγική για την προσέλκυση και διαχείριση ανθρωπίνου δυναμικού.

Σημειώνεται πως η χρηματοδότηση από τον Ορίζοντα Ευρώπη θα καλύψει τα κόστη για την ίδρυση και υλοποίηση του κέντρου αριστείας, συμπεριλαμβανομένων λειτουργικών και δαπανών προσωπικού. 

Λόγω του ότι τα έργα θα φέρουν χρηματοδότηση από διαφορετικούς φορείς, ο τύπος δράσης για τα κέντρα αριστείας θεωρείται “synergy grant” και συνεπώς θα πραγματοποιείται κοινή αξιολόγηση, όχι απαραίτητα ταυτόχρονη, από τον Ορίζοντα Ευρώπη και από την αρμόδια εθνική χρηματοδοτική αρχή.

-Προϋπολογισμός/πρόταση: 8-15 εκατ. ευρώ. Μέχρι 10% του προϋπολογισμού του Ορίζοντα Ευρώπη, δύναται να χρησιμοποιηθεί για προπαρασκευαστικό ερευνητικό έργο.

-Διάρκεια: 6 έτη

Twinning

Αφορά την αδελφοποίηση ιδρυμάτων, δηλαδή τη συνεργασία ερευνητικών ομάδων από πανεπιστήμια ή ερευνητικά κέντρα διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών. Περιλαμβάνονται δραστηριότητες με στόχο την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών, όπως για παράδειγμα, ανταλλαγές προσωπικού (staff exchanges), επισκέψεις εμπειρογνωμόνων (expert visits) και εκπαιδευτικά σεμινάρια.

Κύριος στόχος της προκήρυξης είναι η αναβάθμιση του ερευνητικού προφίλ του εταίρου από τη χώρα “widening” μέσω της ενδυνάμωσης του υποστηρικτικού προσωπικού της έρευνας (research managers), της βελτίωσης δεξιοτήτων στη συγγραφή ανταγωνιστικότερων προτάσεων και της κοινής ερευνητικής συνεργασίας με τους “internationally leading” εταίρους της κοινοπραξίας. Οι κανόνες συμμετοχής απαιτούν ο συντονιστής της δράσης να προέρχεται από χώρα “widening” και να δημιουργηθεί κοινοπραξία με άλλους δύο “internationally leading” οργανισμούς από διαφορετικά κράτη-μέλη ή χώρες συνδεδεμένες με τον Ορίζοντα Ευρώπη.

– Προϋπολογισμός/πρόταση: 0,8-1,5 εκατ. ευρώ. Μέχρι 30% του προϋπολογισμού δύναται να κατευθυνθεί σε προπαρασκευαστικό ερευνητικό έργο με γνώμονα τη σύνδεσή του και με άλλα έργα μικρότερης κλίμακας, εντατικοποιώντας τη συνεργασία μεταξύ των εταίρων της κοινοπραξίας.

-Διάρκεια: 3 έτη

Twinning Western Balkans Special

Η συγκεκριμένη δράση εκπληρώνει πολιτικές προτεραιοτήτες, όπως διατυπώθηκαν στο «Οικονομικό και Επενδυτικό Σχέδιο για τα Δυτικά Βαλκάνια» (COM 2020/641) της ΕΕ. 

Η δράση φέρει τα ίδια χαρακτηριστικά με την δράση “Twinning”. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι ο συντονιστής προέρχεται από την περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων και συγκεκριμένα από τις κάτωθι χώρες.

Επιλέξιμες χώρες για το ρόλο του συντονιστή: Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Κόσσοβο και Σερβία.

Σημειώνεται πως 70% των ερευνητικών δραστηριοτήτων πρέπει να πραγματοποιείται στις εγκαταστάσεις του συντονιστή.

Excellence Hubs

Πρόκειται για παρέμβαση σε επίπεδο οικοσυστημάτων καινοτομίας με βασικό κριτήριο επιλεξιμότητας τη συμμετοχή τουλάχιστον δύο τοπικών  (place-based ) οικοσυστημάτων από χώρες “widening”.  Για κάθε οικοσύστημα απαιτείται η συμμετοχή με βάση το μοντέλο «τετραπλού έλικα» από τέσσερις κατηγορίες παραγόντων: ακαδημαϊκοί φορείς (πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα), επιχειρηματικός τομέας, δημόσιες αρχές ή εντεταλμένοι φορείς και κοινωνικοί εταίροι (κοινωνία των πολιτών, πολιτισμικοί φορείς, τελικοί χρήστες, τύπος κ.ά.). 

Δεν αποκλείεται η συμμετοχή φορέων από οικοσυστήματα άλλων χωρών, με την προϋπόθεση να προσδίδουν προστιθέμενη αξία στην εκάστοτε πρόταση, όπως για παράδειγμα πρόσβαση στην αριστεία.

Κύριος στόχος είναι η προαγωγή της αριστείας σε περιφερειακό επίπεδο μέσα από συνεργατικές διαδικασίες οικοσυστημάτων καινοτομίας με διακρατικό και διατομεακό παρονομαστή. 

Η συνεργασία των οικοσυστημάτων καινοτομίας θα πρέπει να θεμελιώνεται στη βάση μακρόπνοης κοινής στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας (Ε&Κ), που θα προκύπτει από εθνικές ή περιφερειακές στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης ή ευρωπαϊκές προτεραιότητες, όπως ο ψηφιακός και πράσινος μετασχηματισμός.

Οι προτάσεις πρέπει να περιλαμβάνουν σχέδιο δράσης για τα εξής:

– κοινά επενδυτικά σχέδια για την υλοποίηση της κοινής, μακροπρόθεσμης στρατηγικής Ε&Κ με γνώμονα την αιχμή των εξελίξεων

– πιλοτικά έργα Ε&Κ

– κινητοποίηση εθνικών και διαρθρωτικών πόρων για την εκπλήρωση των πιλοτικών έργων

– ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων για ερευνητές, επιχειρηματίες και λοιπούς ενασχολούμενους σε τομείς έντασης γνώσης

– διάχυση γνώσης, βελτίωση των συνεργατικών σχέσεων ακαδημίας – βιομηχανίας 

Προϋπολογισμός/πρόταση: 3-5 εκατ. ευρώ

European Excellence Initiative

Πρόκειται για παρέμβαση κυρίως σε επίπεδο πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Στόχος η αναμόρφωση και ο εκσυγχρονισμός τους, στο πλαίσιο του οράματος για «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια», ενδυναμώνοντας τη διάσταση της έρευνας και την αλληλεπίδρασή τους με το οικοσύστημα για συνεισφορά στην αντιμετώπιση κοινωνικών προκλήσεων.  

Αφορά σε δράσεις ενδυνάμωσης της διάστασης της έρευνας και της καινοτομίας των μελών της κοινοπραξίας με έμφαση στους οργανισμούς των χωρών “widening”.  Προβλεπόμενες δραστηριότητες περιλαμβάνουν βραχυπρόθεσμες ανταλλαγές προσωπικού, επισκέψεις εμπειρογνωμόνων, εκπαιδευτικές δραστηριότητες με φυσική παρουσία ή διαδικτυακά, εργαστήρια, “summer schools”, καθώς και δράσεις διάχυσης και επικοινωνίας.

Σκοπούμενος αντίκτυπος των έργων:

-δομημένη συνεργασία των μελών του δικτύου στον άξονα της έρευνας και της καινοτομίας σε συνδυασμό με την εκπαιδευτική αποστολή τους

-χειροπιαστή πρόοδος στην αναμόρφωση ιδρυμάτων

-ανάδειξη εμποδίων στη συνεργασία ιδρυμάτων και στον εκσυγχρονισμό τους

-υλοποίηση πιλοτικών δραστηριοτήτων

-απελευθέρωση πόρων εκ μέρους της Πολιτείας και προσέλκυση επενδύσεων

-προσέλκυση διεθνών ταλέντων και επίτευξη ισορροπίας των φύλων

– διευκόλυνση των συνεργειών μεταξύ του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης και του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας

Κριτήρια επιλεξιμότητας:

Δύο ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα (συμπ. ερευνητικών κέντρων) χώρας ή χωρών “widening” και τουλάχιστον δύο ιδρύματα “internationally leading” από διαφορετικά κράτη-μέλη ή χώρες συνδεδεμένες με τον Ορίζοντα Ευρώπη.  Σημειώνεται πως μπορεί να συμμετέχουν και μέλη του οικοσυστήματος εκτός ακαδημαϊκού χώρου, όπως επιχειρήσεις και κοινωνικοί εταίροι.

-Προϋπολογισμός/πρόταση: 1,5-2 εκατ. ευρώ

Support for R&I policy making in the Western Balkans

Παρέμβαση σε επίπεδο φορέων χάραξης πολιτικής με γνώμονα τα συμπεράσματα της Εκτελεστικής Επιτροπής για τα Δυτικά Βαλκάνια για την Έρευνα, Καινοτομία, Εκπαίδευση, Πολιτισμό, Νεολαία και Αθλητισμό. Πρόκειται για δράσεις με στόχο την ενίσχυση της σύγκλισης των Δυτικών Βαλκανίων στον ψηφιακό και πράσινο μετασχηματισμό, στο πλαίσιο της βιώσιμης και ανθρωποκεντρικής ανάκαμψής τους.

Η προκήρυξη απαιτεί συγχρονισμένες και ολιστικές πολιτικές παρεμβάσεις και συνέργειες μεταξύ προγραμμάτων στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων.

Αναμενόμενα αποτελέσματα:

-προσδιορισμός κοινών προτεραιοτήτων στην έρευνα και την καινοτομία (Ε&Κ)

-χρηματοδότηση κοινών έργων καινοτομίας, σχεδιασμός υποστηρικτικών δράσεων και υιοθέτηση τεχνολογικών επιτευγμάτων από την κοινωνία

 -καλλιέργεια στενότερων δεσμών μεταξύ έρευνας, καινοτομίας και φορέων για την δημιουργία οικονομίων έντασης γνώσης προς όφελος της περιοχής

-συμμετοχή στη διεθνή διαδικασία έρευνας και καινοτομίας

-σύγκλιση των Δυτικών Βαλκανίων με πολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ

Προϋπολογισμός/πρόταση: 4-5 εκατ. ευρώ

---

Hop On Facility

Πρόκειται για δυνατότητα προς οργανισμούς (research-based institutions) χωρών “widening” για εμβόλιμη συμμετοχή τους σε υφιστάμενα έργα έρευνας και καινοτομίας του Πυλώνα 2 του Ορίζοντα Ευρώπη, αναλαμβάνοντας νέο/νέα tasks ή πακέτο/α εργασίας. Η αμοιβή του οργανισμού από τη χώρα “widening”, όπως και η επιπρόσθετη αμοιβή του συντονιστή, θα καλυφθεί από την ΕΕ, ενώ η σύμβαση επιχορήγησης (grant agreement) του υφιστάμενου έργου θα τροποποιηθεί.

Στόχος της δράσης αυτής είναι α) η αύξηση της συμμετοχής οργανισμών από χώρες “widening” σε θεματικούς τομείς που σημειώνουν χαμηλή συμμετοχή και β) το κίνητρο για ανάπτυξη απαιτούμενων νέων δεξιοτήτων και ικανοτήτων για τη συμμετοχή σε διεθνή συνεργατικά έργα, όπως υποστήριξη και διαχείριση έρευνας (research management), δράσεις διάχυσης και αξιοποίησης αποτελεσμάτων.

Προϋποθέσεις:

-ύπαρξη σύμβασης επιχορήγησης δράσης έρευνας και καινοτομίας του Πυλώνα 2

-απουσία οργανισμού χώρας «widening» στην κοινοπραξία-συμφωνία όλων των εταίρων για την προσχώρηση στην κοινοπραξία εταίρου χώρας “widening”

-θετική αξιολόγηση της προστιθέμενης αξίας που θα φέρει στο έργο ο επιπρόσθετος εταίρος.

Destination 2 “Attracting and mobilizing the best talents”

Το συγκεκριμένο “Destination” χαρακτηρίζεται από δράσεις με στόχο την τόνωση της κινητικότητας ερευνητών και ταλέντων (innovators) σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στρατηγική “Deepening the ERA”.  Περιλαμβάνει παρεμβάσεις σε ιδρυματικό επίπεδο, αλλά και συμπληρωματικά σε επίπεδο ερευνητών, νέων και έμπειρων, με γνώμονα την ισορροπία των φύλων και την διατομεακή κινητικότητα. Τέλος, εστιάζει στην καλύτερη αξιοποίηση των υφιστάμενων ερευνητικών υποδομών και την τόνωση της συνεργασίας ακαδημίας-βιομηχανίας.

Μακροπρόθεσμοι στόχοι:

-διαρθρωτικές αλλαγές στα ιδρύματα, ώστε να προσελκύουν και να διατηρούν άριστους ερευνητές

-διασύνδεση οργανισμών

-αναστροφή του “brain-drain”

Περιλαμβάνονται οι εξής  δράσεις:

ERA Chairs

Αφορά στη σύσταση «Εδρών Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας» (ΕΧΕ) με προοπτική για επίτευξη ερευνητικής αριστείας μέσω της προσέλκυσης εξαιρετικών ακαδημαϊκών, οποιασδήποτε εθνικότητας, και της ίδρυσης νέας ερευνητικής ομάδας υπό την καθοδήγηση του “ERA Chair”.

Σκοπός είναι η προσέλκυση και διατήρηση ανθρώπινου δυναμικού υψηλής ποιότητας υπό την επίβλεψη του κάτοχου της έδρας, ο οποίος κατευθύνει και την υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών για την επίτευξη αριστείας σε βιώσιμο ορίζοντα.  Ο ενδιαφερόμενος οργανισμός δύναται να εντοπίσει τον υποψήφιο «ERA Chair» χωρίς ανοικτή διαγωνιστική διαδικασία και να συνυποβάλει την πρόταση μαζί με τον οργανισμό, εντός και εκτός Ευρώπης, στον οποίο εργάζεται ήδη.

Κατά την υποβολή της πρότασης, πρέπει να περιλαμβάνεται το βιογραφικό του υποψήφιου “ERA Chair”, επιστολή δέσμευσης από τον οργανισμό που θα τον φιλοξενήσει για την αυτονομία του στην λήψη αποφάσεων που αφορούν μεταξύ άλλων, στην επίβλεψη ερευνητών, στην απόφαση για υποβολή χρηματοδοτικών προτάσεων, στην προστασία διανοητικής ιδιοκτήσιας κ.ά. H μόνιμη ερευνητική ομάδα του “ERA Chair” που θα συσταθεί εντός των πρώτων τριών χρόνων του έργου, θα πραγματοποιηθεί μέσω ανοικτής διαδικασίας.  Το 50% των μελών της ομάδας δεν πρέπει να έχει προηγούμενη σχέση με τον οργανισμό της χώρας «widening».

Ο “ERA Chair” δύναται να θητεύσει στον οργανισμό που θα τον φιλοξενήσει ακόμα και σε βάση “part-time”.

Απώτερος στόχος της δράσης είναι η προώθηση των ιδρυματικών διαρθρωτικών αλλαγών και η αυξημένη κυκλοφορία ταλαντούχων ερευνητών στους οργανισμούς χωρών “widening”.

-Χρηματοδότηση: 1,5-2,5 εκατ. ευρώ. Μέχρι 10% του προϋπολογισμού δύναται να κατευθυνθεί σε δαπάνες έρευνας.

-Διάρκεια: 5 έτη

Fostering balanced brain circulation – ERA Fellowships

Πρόκειται για δράσεις που βασίζονται στην προκήρυξη  “MSCA Postdoctoral Fellowships (MSCA-PF)” του προγράμματος εργασίας “Marie Sklodowska Curie Actiοns”.

Οι κύριοι δικαιούχοι είναι άριστοι νέοι ερευνητές οποιασδήποτε εθνικότητας και φορείς υποδοχής (host institutions) χωρών “widening”, με τους οποίους συνυποβάλουν την πρόταση.  Η συγκεκριμένη προκήρυξη προσφέρει τις παρακάτω δυνατότητες με γνώμονα την ενίσχυση της μεταφοράς γνώσης, την ανάπτυξη καινοτομίας και τη διεύρυνση των δυνατοτήτων του “ERA fellow”:

Απόσπαση (secondments)

Προβλέπεται η δυνατότητα “secondments” σε άλλο οργανισμό, εντός ή εκτός Ευρώπης, η οποία δεν θα  ξεπερνά το 1/3 της τυπικής διάρκειας τέτοιου τύπου δράσεων.

Τοποθέτηση σε μη-ακαδημαϊκούς οργανισμούς

Προβλέπεται παράταση του έργου κατά 6 μήνες στην περίπτωση που  ο “ERA fellow” επιθυμεί να θητεύσει σε μη ακαδημαϊκό οργανισμό. Αυτό το ενδεχόμενο πρέπει να περιγράφεται επαρκώς στην πρόταση και θα αποτελέσει αντικείμενο αξιολόγησης.

Δράσεις εκπαίδευσης

Προβλέπονται δράσεις για την καλλιέργεια μεταβιβάσιμων δεξιοτήτων, οι οποίες περιλαμβάνουν την ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων, διεπαφή με την κοινωνία, ανάπτυξη επιχειρηματικότητας μέσω αξιοποίησης αποτελεσμάτων και διαχείρισης διανοητικής ιδιοκτησίας. Προβλέπονται, επίσης, δράσεις εκπαίδευσης με αντικείμενο την μεγαλύτερη αναπαραγωγιμότητα της έρευνας και την εμπέδωση των πρακτικών «FAIR» της ανοικτής επιστήμης.

Career Development Plan

Αποτελεί ένα από τα πρώτα παραδοτέα των έργων, το οποίο θα εκπονηθεί από κοινού από τoν ερευνητή και τον αρμόδιο επιβλέποντα. Πέραν της έρευνας, θα περιλαμβάνει εκπαίδευση σε μεταβιβάσιμες δεξιότητες, ανάληψη διδακτικών καθηκόντων, δημοσιεύσεις, συμμετοχή σε συνέδρια και διάχυση της έρευνας στην κοινωνία.

Στόχοι της προκήρυξης:

-καλλιέργεια ερευνητικών και μεταβιβάσιμων δεξιοτήτων για καλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης, τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και στον μη-ακαδημαϊκό χώρο

-Καλλιέργεια ανοικτής ερευνητικής κουλτούρας η οποία θα προκύπτει από διεπιστημονική, διατομεακή και διεθνή εμπειρία

-Ανάπτυξη αναπτυξιακών και διαπροσωπικών δεξιοτήτων, ιδιαίτερα με την κοινωνία

-Αναβάθμιση του ερευνητικού προφίλ των οργανισμών υποδοχής, βελτιωμένη μεταφορά γνώσης και αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων

– Καλύτερη σύνδεση έρευνας με δραστηριότητες εκπαίδευσης

Προϋπολογισμός/πρόταση: Ανάλογα με τους απαιτούμενους ανθρωπομήνες, όπως ορίζονται στο πρόγραμμα εργασίας των δράσεων “Marie Sklodowska Curie Action”.

Fostering balanced brain circulation – ERA Talents

Η συγκεκριμένη προκήρυξη έχει αρκετά κοινά σημεία με την προκήρυξη ‘Fostering balance brain circulation – ERA Fellowships” με τη διαφορά πως αφορά σε κινητικότητα εντός του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας άλλων επαγγελματιών έντασης γνώσης, όπως υποστηρικτικό προσωπικό έρευνας, χειριστές δεδομένων, νέοι ερευνητές απασχολούμενοι σε μη-ακαδημαϊκούς φορείς κ.ά.

Στόχος είναι οι χώρες “widening” να αποτελέσουν πόλο έλξης για την παραμονή και διατήρηση ταλαντούχου ανθρώπινου δυναμικού.

Η συγκεκριμένη δράση θα ανοίξει εφόσον ολοκληρωθεί σχετική μελέτη απο την ΕΕ.

---

Μεταρρύθμιση και βελτίωση του ευρωπαϊκού συστήματος Έρευνας και Καινοτομίας (Reforming and enhancing the European Research and Innovation system)

Αποτελεί συνέχεια του προγράμματος «Science with and for Society» του Ορίζοντα 2020. Περιλαμβάνει συνεργατικές προκηρύξεις που εξετάζουν την περαιτέρω υιοθέτηση της ανοικτής επιστήμης, της δεοντολογίας στην έρευνα, της ισότητας των φύλων κ.ά. Στο ίδιο πρόγραμμα εργασίας συγκαταλέγονται και προκηρύξεις για τη συνεργασία χρηματοδοτικών δημόσιων αρχών με στόχο την ανάπτυξη ετοιμότητας για μεταρρυθμίσεις και συνεργασίες, όπως δράσεις ενίσχυσης διακρατικών συνεργασιών. Επίσης μέσω του εργαλείου «Policy Support Facility», τα κράτη μέλη και οι συνδεδεμένες χώρες με τον Ορίζοντα Ευρώπη που θεωρούνται «widening» έχουν τη δυνατότητα να λάβουν τεχνική βοήθεια για την υποστήριξη μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο.