Η Δομή του Ορίζοντα Ευρώπη

Ο «Ορίζοντας Ευρώπη» είναι το νέο πρόγραμμα πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας για την περίοδο 2021-2027, με συνολικό προϋπολογισμό 95,5 δισ. ευρώ.

Από τον Ορίζοντα 2020 στον «Ορίζοντα Ευρώπη»

Στον σχεδιασμό του νέου προγράμματος πλαίσιο «Ορίζοντα Ευρώπη» υιοθετούνται οι παρακάτω παρεμβάσεις ως απάντηση στις ανάγκες που ανέδειξε η ενδιάμεση αξιολόγηση του «Ορίζοντα 2020»:


– Υποστήριξη της ρηξικέλευθης καινοτομίας (disruptive innovation) με στόχο τη δημιουργία νέων αγορών
– Ενίσχυση της συμβολής της έρευνας και της καινοτομίας στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων
– Ενεργός συμμετοχή των πολιτών
– Συνεργασία με τρίτες χώρες για την από κοινού αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων
– Ενίσχυση της ανοικτής επιστήμης για την ελεύθερη διάχυση της παραγόμενης γνώσης
– Επαναπροσδιορισμός των συμπράξεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της βιομηχανίας, της ακαδημαϊκής κοινότητας και λοιπών φορέων και των κρατών μελών
– Ενθάρρυνση και υποστήριξη της συμμετοχής οργανισμών από χώρες με χαμηλή επίδοση στην έρευνα και την καινοτομία

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας (European Innovation Council)

Ένα από τα στοιχεία που είχε ήδη εισαχθεί στον Ορίζοντα 2020 ως πιλοτικό πρόγραμμα και εδραιώνεται στον Ορίζοντα Ευρώπη, είναι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας (EIC) που θα συμπληρώνει το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Καινοτομία και την Τεχνολογία (EIT). Με στόχο την ενίσχυση ρηξικέλευθων και επαναστατικών καινοτομιών σε όλο τον κύκλο ζωής τους, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας παρέχει άμεση στήριξη σε καινοτόμες ιδέες μέσω τριών συμπληρωματικών χρηματοδοτικών εργαλείων, το EIC Pathfinder, EIC Transition και το EIC Accelerator.

Αποστολές Έρευνας και Καινοτομίας (Research & innovation Missions)

Οι Αποστολές αποτελούν εμβληματικές δράσεις με φιλόδοξους αλλά επιτεύξιμους στόχους, για την αντιμετώπιση παγκόσμιων κοινωνικών προκλήσεων. Φέρνουν κοντά δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς από τα κράτη-μέλη, ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα, επιχειρήσεις και επενδυτές με σκοπό τη σύνδεση της έρευνας και της καινοτομίας, με τις ανάγκες της κοινωνίας και των πολιτών.

Οι πέντε τομείς των Αποστολών (Mission areas) είναι οι εξής:
– Καρκίνος
– Υγιείς ωκεανοί, θάλασσες, παράκτια και εσωτερικά ύδατα
– Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή συμπεριλαμβανομένου του κοινωνικού μετασχηματισμού
– Κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις
– Υγεία του εδάφους και τρόφιμα

Διευρυμένες δυνατότητες σύνδεσης

Στον Ορίζοντα Ευρώπη ενισχύεται η δυνατότητα διεθνούς συνεργασίας. Πιο συγκεκριμένα, διευρύνονται οι δυνατότητες συνεργασίας με τρίτες χώρες, οι οποίες θα γίνονται πιο εύκολα επιλέξιμες για συμμετοχή σε προτάσεις διεθνούς συνεργασίας, εφόσον έχουν επαρκείς ικανότητες στην τεχνολογία, την επιστήμη και την καινοτομία.

Πολιτική για την ανοικτή επιστήμη

Η αρχή της Ανοικτής Επιστήμης αποτελεί δομικό στοιχείο του Ορίζοντα Ευρώπη. Απαιτείται πλέον η ανοιχτή πρόσβαση σε δημοσιεύσεις και δεδομένα με στόχο την ταχύτερη αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων που προκύπτουν από ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενα έργα για την καίρια αντιμετώπιση κοινωνικών προκλήσεων και τη συντομότερη υιοθέτηση των καινοτομιών από την αγορά. Κατά την υλοποίηση έργων του Ορίζοντα Ευρώπη, επιστήμονες και ερευνητές θα έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν το Ευρωπαϊκό Νέφος Ανοικτής Επιστήμης (“European Open Science Cloud”), το οποίο αποτελεί μία βάση για την αποθήκευση, διαχείριση, ανάλυση και επαναχρησιμοποίηση επιστημονικών δεδομένων.

Συμπράξεις: Νέα προσέγγιση

Για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και ο αντίκτυπος σε ότι αφορά την επίτευξη των ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων, στον Ορίζοντα Ευρώπη προωθείται μια νέα γενιά στοχοθετημένων και περισσότερο φιλόδοξων συμπράξεων προς υποστήριξη συμφωνημένων στόχων πολιτικής της ΕΕ με απλή αρχιτεκτονική και εργαλειοθήκη, συνεκτική προσέγγιση του κύκλου ζωής και στρατηγικό προσανατολισμό, αποφεύγοντας την αλληλοεπικάλυψη δράσεων. Ο Ορίζοντας Ευρώπη υποστηρίζει συμπράξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με κράτη-μέλη, αλλά και με τον ιδιωτικό τομέα, ακαδημαϊκά ιδρύματα και άλλους οργανισμούς των ευρωπαϊκών χωρών. Στόχος είναι η αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων και ο βιομηχανικός εκσυγχρονισμός μέσω συντονισμένων προσπαθειών έρευνας και καινοτομίας.

Επέκταση της αριστείας και Διεύρυνση της συμμετοχής (Spreading Excellence and Widening Participation)

Στο πλαίσιο του Ορίζοντα Ευρώπη, η οριζόντια δέσμη μέτρων “Widening Participation and Spreading Excellence” κεφαλαιοποιείται και παρουσιάζεται ως ένα πακέτο ολοκληρωμένων δράσεων. Στο νέο πρόγραμμα πλαίσιο, 15 κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης για πρώτη φορά της Ελλάδας, αρκετές συνδεδεμένες χώρες και πλέον οι 9 απόκεντρες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι επιλέξιμες ως συντονιστές. Η πρόσβαση στην αριστεία και η αναμόρφωση ακαδημαϊκών ιδρυμάτων θα στηριχθεί με δράσεις, όπως “European Excellence Initiative” και “Brain Circulation”. Μέσω της δράσης “Hop-on” θα παρέχεται η δυνατότητα εμβόλιμης συμμετοχής οργανισμών από χώρες “widening” σε υφιστάμενα έργα έρευνας και καινοτομίας. Παράλληλα, αναβαθμίζεται ο ρόλος των Εθνικών Σημείων Επαφής, καθώς θα έχουν ενεργό ρόλο στην προεπισκόπηση προτάσεων και στην αναζήτηση εταίρων μέσω ειδικής πλατφόρμας.