Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση σχετικά με την συμμετοχή των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (Small and Medium Enterprises, SMEs) στο πρόγραμμα του Ορίζοντα Ευρώπη κατά τα πρώτα τρία χρόνια υλοποίησης του προγράμματος. Η Επιτροπή αναγνωρίζει τον θεμελιώδη ρόλο των SMEs για την Ευρωπαϊκή οικονομία και την κεντρική θέση που κατέχουν σε κάθε πολιτική αφορά στην ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας και της οικονομικής ανάπτυξης, καθώς και της αντιμετώπισης των παγκόσμιων προκλήσεων όπως η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και οι στόχοι για την βιώσιμη ανάπτυξη.

Αν και δεν υπάρχει κάποιος γενικός στόχος σχετικά με την συμμετοχή των SMEs στον Ορίζοντα Ευρώπη, το πρόγραμμα αναμένει ότι θα φτάσει «επίπεδα τουλάχιστον ανάλογα» με εκείνα του προηγούμενου προγράμματος Ορίζοντας 2020. Στον Ορίζοντα Ευρώπη, οι SMEs έχουν κεντρική θέση στο νέο Πυλώνα ΙΙΙ (“Καινοτόμος Ευρώπη”) και στο πλαίσιο του European Innovation Council δίνεται έμφαση στην χρηματοδότηση deep-tech κλάδων, δίνοντας την δυνατότητα στους επιτυχόντες να λάβουν και άμεσες επενδύσεις από το EIC Fund, πέραν της παραδοσιακής υποστήριξης που βασίζεται στην επιχορήγηση. Η έκθεση αναφέρει επιπλέον και την συμμετοχή τους στα συνεργατικά έργα του Ορίζοντα Ευρώπη και συγκεκριμένα του Πυλώνα ΙΙ, “Παγκόσμιες προκλήσεις και Ευρωπαϊκή βιομηχανική ανταγωνιστικότητα”. Όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα της έκθεσης και για το νέο πρόγραμμα, η παρουσία των SMEs παραμένει σημαντική και σε αυτά τα μέρη του προγράμματος.

Βασικά στοιχεία σχετικά με την συμμετοχή των SMEs

Τα τρία πρώτα χρόνια του Ορίζοντα Ευρώπη, οι SMEs έλαβαν επιχορηγήσεις ύψους 6,6 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί σε ποσοστό πάνω από το 20% της συνολικής χρηματοδότησης του προγράμματος. Πρόκειται για μεγάλη αύξηση σε σύγκριση με το προηγούμενο πρόγραμμα, Ορίζοντας 2020. Οι επενδύσεις μετοχικού κεφαλαίου μέσω του EIC Fund (1,26 δισ. ευρώ) έπαιξαν βασικό ρόλο.

Παρότι συμμετέχουν ακόμη πολλές SMEs στο Ορίζοντα Ευρώπη, ο αριθμός δεν αυξάνεται. Η αλλαγή στη στρατηγική του Προγράμματος Πλαίσιο στην κατεύθυνση της υποστήριξης λιγότερων αλλά πιο καινοτόμων SMEs με περισσότερα κεφάλαια για ανάπτυξη, είναι η βασική αιτία της τάσης αυτής.

Περισσότερες από τις μισές SMEs που συμμετέχουν στον Ορίζοντα Ευρώπη είναι νεοεισερχόμενες (newcomers) στα ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης της Έρευνας και Καινοτομίας.

Τα ποσοστά επιτυχίας των υποβολών από τις SMEs έχουν βελτιωθεί σημαντικά (19,9% σήμερα υψηλότερα ποσοστό σε σύγκριση με τον Ορίζοντα 2020 που είχαν ποσοστό επιτυχίας 12%). Επιπλέον παρατηρείται αύξηση και της συνολικής ποιότητας των προτάσεων που έχουν υποβληθεί στο Πρόγραμμα.

Συμπεράσματα

Στον Ορίζοντα Ευρώπη, σε σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν, υπάρχει ξεκάθαρα μεγαλύτερη διαθέσιμη χρηματοδότηση και τα μέσα υποστήριξης έχουν εξελιχθεί με επίκεντρο την πρόσβαση σε επενδυτικές ευκαιρίες.

Οι SMEs αποτελούν σημαντικούς εταίρους σε όλο το Πρόγραμμα Πλαίσιο για την έρευνα και καινοτομία, παρότι βρίσκονται σπάνια σε ρόλο συντονιστή και είναι η πλειοψηφία των ιδιωτικών επιχειρήσεων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

Ακόμα και αν τα ποσοστά επιτυχίας έχουν βελτιωθεί σε γενικές γραμμές, ο Ορίζοντας Ευρώπη παραμένει ένα υψηλά ανταγωνιστικό πρόγραμμα, όπου ένα μικρό ποσοστό μόνο εφαρμογών υψηλής ποιότητας επιλέγονται τελικά για χρηματοδότηση.

Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης και την σημασία της παρακολούθησης της συμμετοχής των SMEs σε δράσεις που ενώ χρηματοδοτούνται από τον Ορίζοντα Ευρώπη, η διαχείρισή τους λαμβάνει χώρα σε αποκεντρωμένο επίπεδο (EIT KICs, Innovative SMEs co-funded partnership), δίνοντας την δυνατότητα και σε άλλα δίκτυα να λάβουν μέρος σε έργα έρευνας και καινοτομίας.

Η ευρύτερη υιοθέτηση του μηχανισμού οικονομικής υποστήριξης σε τρίτους (financial support to third parties), επιτρέπει την συμμετοχή των SMEs καθώς και μεμονωμένων επιχειρηματιών σε μεγαλύτερα ερευνητικά έργα με πιο ευέλικτους κανόνες συμμετοχής και λιγότερο διοικητικό φόρτο.

Σχετικά με τον συνολικό αντικτύπο σε επιστημονικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, η έκθεση αναφέρει ότι είναι ακόμα νωρίς ώστε να αξιολογηθεί τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Η αξιολόγηση της συμμετοχής των SMEs θα είναι πιο εύκολο να γίνει τα επόμενα χρόνια όταν τα πρώτα αποτελέσματα των έργων θα έχουν παραχθεί και θα υπάρχουν στοιχεία από Key Impact Pathway indicators (KIPs).