Από την 1η Ιανουαρίου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ενεργοποιήσει τη συμφωνία μετάβασης (transitional arrangement) με την Ελβετία στο πλαίσιο του Ορίζοντα Ευρώπη και Euratom. Η συμφωνία μετάβασης παρέχει τη δυνατότητα σε ελβετικές νομικές οντότητες να συμμετέχουν ως δικαιούχοι (beneficiaries) σε σχεδόν όλες τις προκηρύξεις των προγραμμάτων αυτών οι οποίες αντιστοιχούν στο έτος προϋπολογισμού του 2025. Με την ολοκλήρωση της συμφωνίας σύνδεσης με τον Ορίζοντα Ευρώπη, οι οργανισμοί από την Ελβετία θα μπορούν να διεκδικούν χρηματοδότηση είτε ως εταίροι είτε ως συντονιστές με ίσους όρους με τους συμμετέχοντες οργανισμούς από τα κράτη-μέλη της ΕΕ και τις ήδη συνδεδεμένες χώρες με τον Ορίζοντα Ευρώπη.

Η λίστα των επιλέξιμων χωρών του Ορίζοντα Ευρώπη είναι ήδη ενημερωμένη με τις πρόσφατες εξελίξεις μεταξύ Ελβετίας και ΕΕ: HE List of eligible countries.

Τι σημαίνει πρακτικά

Οι ελβετικοί φορείς μπορούν να συμμετέχουν σε υπό προετοιμασία προτάσεις σε προκηρύξεις του έτους 2025 και ο προϋπολογισμός τους να περιλαμβάνεται στην αιτούμενη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση εκ μέρους της κοινοπραξίας. Στην περίπτωση που κατά τη φάση προετοιμασίας της συμφωνίας επιχορήγησης (grant agreement preparation phase) δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί η συμφωνία σύνδεσης μεταξύ Ελβετίας και ΕΕ, τότε αλλάζει το καθεστώς των ελβετικών φορέων από beneficiary σε associated partner και αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση τον ελβετικό οργανισμό του δημοσίου State Secretariat for Research, Education and Innovation – SERI.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν εδώ ένα factsheet από το ελβετικό Eθνικό Σημείο Επαφής Euresearch.

Η συμφωνία σύνδεσης

Στις 20 Δεκεμβρίου 2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ελβετική κυβέρνηση ολοκλήρωσαν επιτυχώς τις διαπραγματεύσεις για τη σύνδεση της Ελβετίας με τους τρεις πυλώνες του Ορίζοντα Ευρώπη, το Προγράμμα Έρευνας και Κατάρτισης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (Euratom) και το Digital Europe Programme με εξαίρεση τα οbjectives 3 (Cybersecurity) και 6 (Semiconductors). Η υπογραφή της συμφωνίας για τη συμμετοχή της Ελβετίας στα προγράμματα της ΕΕ αναμένεται να πραγματοποιηθεί το 2025, μετά την ολοκλήρωση όλων των απαραίτητων επικυρώσεων και από τις δύο πλευρές. Μετά την υπογραφή, η συμφωνία σύνδεσης θα επιτρέψει σε Ελβετούς ερευνητές και οργανισμούς να λαμβάνουν χρηματοδότηση και να συμμετέχουν στο πρόγραμμα με ίσους όρους με φορείς από τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Η Ελβετία ως εταίρος στα ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας

Η Ελβετία αποτελεί μακροχρόνιος εταίρο της ΕΕ στην έρευνα και την καινοτομία, με συμμετοχή στα Ευρωπαϊκά Προγράμματα Πλαίσιο από το 1987. Μετά από μια περίοδο μερικής σύνδεσης, το 2027 η Ελβετία συνδέθηκε πλήρως με τον Ορίζοντα 2020. Επιπλέον, η Ελβετία συμμετέχει σε σημαντικά ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως το CERN, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (European Space Agency), το COST και το EUREKA. Ήταν επίσης συνδεδεμένη με το Πρόγραμμα Έρευνας και Κατάρτισης Euratom 2020-2024 και συμμετέχει στις δραστηριότητες του Ευρωπαϊκού Κοινού Επιχειρησιακού Προγράμματος για το ITER για τον σχεδιασμό και την κατασκευή σταθμού πυρηνικής σύντηξης.