Νέες κατευθυντήριες αρχές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αξιοποίηση της γνώσης στην έρευνα και την καινοτομία

23-08-2022

Στις 9 Αυγούστου 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με τις νέες κατευθυντήριες αρχές για την αξιοποίηση της γνώσης στην έρευνα και την καινοτομία, στοχεύοντας στην αύξηση της κοινωνικής και οικονομικής αξίας που προκύπτουν από τη γνώση και τη μετατροπή δεδομένων και ερευνητικών αποτελεσμάτων σε βιώσιμα προϊόντα και λύσεις. Επιδίωξη της νέας αυτής σύστασης είναι να ευθυγραμμίσει τις αρχές και τα μέτρα πολιτικής σε όλα τα επίπεδα, ώστε οι εθνικοί, περιφερειακοί και τοπικοί φορείς χάραξης πολιτικής να είναι σε θέση να συμβάλλουν καταλυτικά στο μετασχηματισμό των αποτελεσμάτων έρευνας και καινοτομίας (Ε&Κ) σε λύσεις που ωφελούν την κοινωνία. Η νέα αυτή σύσταση θα αντικαταστήσει τη σύσταση της Επιτροπής του 2008 σχετικά με τη διαχείριση της πνευματικής ιδιοκτησίας στις δραστηριότητες μεταφοράς γνώσης, καθώς και έναν υφιστάμενο Κώδικα Πρακτικής για τα πανεπιστήμια και άλλους δημόσιους ερευνητικούς οργανισμούς.

Η ενίσχυση της αξιοποίησης της γνώσης είναι απαραίτητη για την ταχεία παροχή νέων λύσεων σε παγκόσμιες προκλήσεις και ευκαιρίες που δημιουργούνται στο πλαίσιο του πράσινου και ψηφιακού μετασχηματισμού. Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι οι μισές από τις παγκόσμιες μειώσεις των εκπομπών CO2 έως το 2050 θα πρέπει να προέρχονται από τεχνολογίες που βρίσκονται επί του παρόντος σε φάση επίδειξης ή πρωτοτύπου.

Η βέλτιστη αξιοποίηση των πνευματικών περιουσιακών στοιχείων που παράγονται από δραστηριότητες Ε&Κ απαιτεί από τους οργανισμούς που εκτελούν τέτοιες δραστηριότητες να διαχειρίζονται πνευματικά περιουσιακά στοιχεία με την ευρεία έννοια, τόσο εκείνων που μπορούν να προστατευθούν νομικά (πατέντες, πνευματικά δικαιώματα, εμπορικά σήματα κ.λπ.) όσο και άλλα πνευματικά περιουσιακά στοιχεία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε δραστηριότητες αξιοποίησης (π.χ. δεδομένα, τεχνογνωσία, πρωτότυπα, διαδικασίες, πρακτικές, τεχνολογίες, εφευρέσεις, λογισμικό κ.λπ.). Οι κατευθυντήριες αρχές συνιστούν επίσης την ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισης και την προώθηση δεξιοτήτων για την πλήρη αξιοποίηση των πνευματικών περιουσιακών στοιχείων.

Η σύσταση του Συμβουλίου, της οποίας η τελική έκδοση προβλέπεται να δημοσιευθεί στο τέλος του τρέχοντος έτους, θα αποτελέσει ορόσημο του νέου Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ, European Research Area, ERA). Η ανάπτυξη κατευθυντήριων αρχών για την αξιοποίηση της γνώσης προτάθηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής με θέμα «Ένας νέος ΕΧΕ για την Έρευνα και την Καινοτομία» του Σεπτεμβρίου 2020 και συμπεριλήφθηκε στην πολιτική ατζέντα του ERA για την περίοδο 2022-2024 που εγκρίθηκε από τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη μελλοντική διακυβέρνηση του ΕΧΕ τον Νοέμβριο του 2021. Οι κατευθυντήριες αρχές βασίζονται στα αποτελέσματα της υποομάδας εργασίας του φόρουμ του ERA για την αξιοποίηση της γνώσης, που συστάθηκε από την άτυπη ομάδα εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής για το φόρουμ του ERA for Transition.